تبیان، دستیار زندگی
چندی پیش پلیس نظارت بر اماکن عمومی اعلام کرده است فروشگاه‌هایی که اقدام به فروش این عروسک‌ها می‌کنند از نظر پلیس متخلف بوده .
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : سپیده آماده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

جایگزین مناسب برای باربی


چندی پیش پلیس نظارت بر اماکن عمومی در اقدامی جدید با هشدار به فروشندگان عروسک‌های باربی اعلام کرده است فروشگاه‌هایی که اقدام به فروش این عروسک‌ها می‌کنند از نظر پلیس متخلف بوده و با آن‌ها برخورد می‌شود.

بر این اساس پلیس موظف شد عروسک های باربی را از سطح شهر جمع آوری کند و در این میان کودکانی که شب و روزشان را در کنار باربی ها می گذارند بیشتر از همه نگران کمیابی دوست غربی شان هستند!

باربی

تولد باربی

باربی عروسک لاغری که غالبا موهای طلایی وچشانی آبی دارد و ظاهرش شبیه زنی جوان است که هیچ شباهتی به دختربچه هایی ندارد که با آن بازی می کنند.عروسک های باربی، پوشش های کاملا غربی دارند و اکثر لباسهایشان نیز نامناسب است. باربی برای اولین بار در سال 1959 توسط شرکت ماتیل تولید و روانه بازار شد. خانم روث هندلر این عروسک را با الهام از عروسکی آلمانی به نام بیلد لیلی بوجود آورد و موفق شد شهرتی جهانی به دست بیاورد. روث هندلر معتقد بود که باربی باید ظاهری مانند بزرگسالان داشته باشد. باربی اولین عروسکی بود که استراتژی بازاریابی بر اساس تبلیغات تلویزیونی داشت. برآورد می‌شود که بیش از یک میلیارد عروسک باربی در بیش از 150 کشور جهان فروخته شده است و بنابر ادعای شرکت متل هر دقیقه سه باربی به فروش می‌رسد.

دارا و ساراهایی که قیمتشان چند برابر باربی بود، سنگین بودند و بچه ها نمی توانستند به راحتی آنها را جابجا کنند. از سوی دیگرعروسک های دارا و سارا هیچگونه انعطافی در ناحیه دستها، پاها و گردن نداشتند و به عبارت دیگر عروسک های خشکی بودند که حتی تعویض لباسهایشان هم ممکن نبود

ورود باربی به ایران

عروسک باربی مدت کوتاهی پس از تولید انبوه، در کنار سایر ابزارهای سرمایه داری برای انتقال باورها و ارزشهای فرهنگ غربی در کشورهای جهان منتشر شد و بر سر راهش گریزی هم به ایران زد. باربی ها شاید در سالهای اولیه ورودشان به ایران، طرفداران زیادی نداشتند و تنها فرزندان خانواده هایی از طبقاتی خاص می توانستند این عروسک ها را خریداری کنند، اما با گذشت زمان، گستره نفوذ باربی به اندازه ای وسیع شد که امروزه روز کودکان دورافتاده ترین روستاها هم اگر باربی را نداشته باشند، حتما می شناسند اش.

باربی

باربی سفیر فرهنگ غربی است

باربی تنها یک عروسک نیست بلکه سفیری است برای اشاعه فرهنگی غربی در سایر کشورها که با نفوذ در کودکان دیگر جوامع سعی در ترزیق باورهایی خاص در نسل های جدید دارد. این عروسک وقتی با پوشش نامناسبش تنها بازیچه دست دختران ایرانی می شود، فرهنگ حجاب را که ازمهمترین ارزش های ایرانی واسلامی ما است، به سخره می گیرد. در این میان چطور می توان از دخترانی که باربی تنها همدم روز و شبشان است انتظار داشت که پوشش اسلامی را رعایت کنند؟!

باربی؛ نگرش ابزاری به زن

یکی از مهم ترین شاخصه های باربی، تاکید بر فیزیک زنانه است. باربی به دنبال این است که زن ایده آل را تنها در قالب خود به تصویر بکشد. دخترانی که روزها و شب های کودکی را در کنار باربی می گذارند تنها هدفشان تبدیل شدن به این یار سالیان درازشان باشد. باربی که علاوه بر اندام باریک و کشیده، چهره زیبا و آراسته ای دارد، تنها هدف را برای دختران، زیبایی تصور می کند. معمولا در پکیج عروسک های باربی همواره تعداد زیادی لباس هم هست که همراه این عروسک به فروش می رسد که  بر مصرف گرایی باربی و خوش پوش بودن این عروسک امریکایی الاصل تاکید دارد. این مدل غربی به دختر بچه ها یاد می دهد، خوب بودن یعنی باربی بودن و مانند او زندگی کردن.

باربی-کیف مدرسه-بن تن

کیف و لوازم التحریر باربی

البته این تنها عروسک باربی نیست که در دست کودکان جا خوش کرده است بلکه کیف و دفتر و مداد و جامدادی باربی نیز این روزها یار مدرسه های دختربچه های ایرانی است و انگار قرار نیست باربی برای لحظه ای هم که شده بچه را تنها بگذارد! فیلم ها و کارتون های باربی هم که از سی دی های مورد علاقه بچه های است که در لحظه های فراغت به تماشای آن می پردازند.

زایش دارا و سارا

البته مخرب بودن باربی از سالها پیش به ذهن مسئولان فرهنگی کشور رسیده بود و برای مقابله با تهاجم فرهنگی این عروسک، از سال 75 عروسک هایی با نام دارا و سارا توسط کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان طراحی شدند. اما پنج سال طول کشید تا این دو خواهر و برادر ایرانی، با لباسهای محلی اقوام مختلف ایرانی، با هدف آشناسازی و انس کودکان ایرانی با فرهنگ کهن ایرانی، اسلامی، در سال 1380 متولد شدند. البته در کنار تولید عروسک دارا و سارا، وسایل جنبی آن مانند لوازم تحریر، نوار سرود، تقویم، پوستر و جوراب نیز تولید و عرضه شد.

دارا و سارا

شکست دارا و سارا از باربی

اما زمان زیادی از تولید دارا و سارا نگذشته بود که همه فهمیدند این عروسک های جدید توانایی مقابله با حریف قدر غربی خود را ندارند. دارا و ساراهایی که قیمتشان چند برابر باربی بود، سنگین بودند و بچه ها نمی توانستند به راحتی آنها را جابجا کنند. از سوی دیگرعروسک های دارا و سارا هیچگونه انعطافی در ناحیه دستها، پاها و گردن نداشتند و به عبارت دیگر عروسک های خشکی بودند که حتی تعویض لباسهایشان هم ممکن نبود. در حالی که باربی سبک و خوش دست بود و تمام مفاصلش مانند انسان حرکت می کرد. این شد که بچه های ایرانی دست رد به سینه دارا و ساراهای ایرانی زدند و به آغوش همراه غربی خود پناه آوردند.

چه باید کرد؟

در اینکه باربی فرهنگ بومی کشورها را هدف قرار داده، شکی نیست اما چطور می توان از این این تهاجم آشکار جلوگیری کرد؟ تجربه ناموفق تولید دارا و سارا نشان می دهد که تولید کنندگان داخلی باید سلایق کودکان ایرانی را در کنار کیفیت تولیدی عروسک در نظر بگیرند و حریفی را در مقابل باربی ایجاد کنند، که انعطاف پذیری و کیفیت این عروسک را داشت باشد.

این عروسک وقتی با پوشش نامناسبش تنها بازیچه دست دختران ایرانی می شود، فرهنگ حجاب را که ازمهمترین ارزش های ایرانی واسلامی ما است، به سخره می گیرد. در این میان چطور می توان از دخترانی که باربی تنها همدم روز و شبشان است انتظار داشت که پوشش اسلامی را رعایت کنند؟!

از سوی دیگر لباس های فاخر عروسک های تولیدی باید از رنگهای مورد علاقه کودکان باشد و قابلیت تعویض لباس در این گونه عروسکها وجود داشته باشد. از سوی دیگر رسانه ها هم باید به داد عروسک های تولیدی داخل برسند و با استفاده از آنها در برنامه های تلویزیون، علاقه کودکان را برای خرید و استفاده از آنها افزایش دهند. به طور کلی تمام کارشناسان امر باید با همفکری اقدام به تولید محصولی کنند که بتواند رقیب غربی را از میدان به در کند.

کیانا نیکفام

بخش اجتماعی تبیان